Instalacje wodne dostarczające ciepłą i zimną wodę, zostały uznane przez sanepid jako prawdopodobne źródło wywołującego legionellozę w Rzeszowie. Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Rzeszowie podsumowała epidemię zakażeń bakterią Legionella.
Koniec epidemii?
Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Rzeszowie podsumowała epidemię zakażeń bakterią Legionella. Wybuch epidemii miał miejsce 18 sierpnia tego roku, a ostatni przypadek zachorowania został odnotowany przez sanepid 3 września. Sanepid poinformował, że przez 56 dni nie odnotowano nowych przypadków zakażeń związanych z ogniskiem, co wskazuje na jego wygaśnięcie.
Epidemia Legionelli Polsce w liczbach
Z informacji przekazanej przez sanepid w poniedziałkowym oświadczeniu wynika, że ogółem 165 osób zachorowało na legionellozę, z czego 164 zostały hospitalizowane. Niestety, zmarło 25 osób w przedziale wiekowym od 53 do 98 lat, w tym 12 kobiet i 13 mężczyzn. Wszystkie te osoby były również leczone z powodu innych schorzeń.
Największą grupę pacjentów wśród 165 przypadków legionellozy stanowią osoby powyżej 65. roku życia (69%, czyli 107 mężczyzn i 58 kobiet). Przypadki zachorowań (97%) dotyczą głównie osób, które wcześniej miały zdiagnozowane przewlekłe choroby.
Brak punktów stycznych. Co było źródłem zakażenia?
Z przeprowadzonych wywiadów epidemiologicznych jednoznacznie wynika, że nie można łączyć przypadków zakażenia legionellą z konkretnym miejscem. Rzeczniczka Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Rzeszowie, Dorota Gibała, podkreśliła, że osoby te nie brały udziału wspólnie w żadnym zgromadzeniu czy wydarzeniu, nie były pacjentami tej samej placówki medycznej, ani nie miały powiązań z miejscem zamieszkania na tym samym osiedlu.
Pracownicy sanepidu przeprowadzili 92 wywiady epidemiologiczne z zakażonymi pacjentami oraz ich rodzinami. Nie wszędzie udało się dokonać rozmowy. Niektóre rodziny unikały lub odmawiały kontaktu z pracownikiem inspekcji sanitarnej bez podania wyraźnej przyczyny.
W ustalenia przyczyny epidemii było także zaangażowane ABW. Epidemia rozpoczęła się w Rzeszowie, kluczowym węźle logistycznym Polski, odpowiedzialnym za wysyłkę pomocy wojskowej i humanitarnej na Ukrainę. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego prowadziła śledztwo w celu zbadania, czy miasto było celem celowego zanieczyszczenia.
Kontrole sanepidu
Sanepid przeprowadził 147 inspekcji, podczas których sprawdzano stan klimatyzacji, jacuzzi, wanien z hydromasażem, publicznych toalet, wież chłodniczych, fontann, a także instalacji wodnych w domach i szpitalach. To właśnie w tych miejscach najczęściej rozwija się bakteria Legionella.
Kontrole Sanepidu objęły hotele, centra handlowe, obiekty rekreacyjne, internaty, kluby sportowe, restauracje, szpitale, domy pomocy społecznej, uczelnie, prywatne domy, firmy oraz domy dziecka.
Badania próbek wody pobranych z domów potwierdziły obecność Legionelli w niektórych przypadkach. Sanepid skoncentrował się na kontrolowaniu instalacji wodnych i monitorowaniu obiegu wody, szczególnie zwracając uwagę na ewentualne przegrzewanie.
Wyniki badań próbek wody z miejskich wodociągów, które były głównym podejrzanym obszarem zakażeń, wykluczyły taką ewentualność. Od samego początku władze Rzeszowa kwestionowały zarzuty, a sieć została profilaktycznie zdezynfekowana w dniach 26-28 sierpnia.
Powody epidemii
Badano łącznie 202 próbki wody, w tym 95 próbek ciepłej wody oraz 107 próbek zimnej. Najwięcej próbek (85) pobrano z domów i mieszkań osób zakażonych.
W strefach sprzyjających rozwojowi Legionelli, czyli tam, gdzie temperatura ciepłej wody utrzymywała się poniżej 55 stopni Celsjusza, stwierdzono skażenie. Spośród 20 badanych próbek, 7 wykazało obecność bakterii w różnych miejscach na obszarze Rzeszowa.
Wakacyjne upały sprzyjały namnażaniu bakterii, zwiększając wilgotność i podnosząc temperaturę powietrza w mieszkaniach. Sanepid wskazał, że to głównie domowe instalacje wodne były prawdopodobnym źródłem zakażeń bakterią.
Jednym z ujawnionych przez sanepid powodów był fakt ustawienia zbyt niskich parametrów podgrzewania wody w węźle cieplnym. Dodatkowo stan techniczny instalacji wodnych również przyczynił się do tego problemu.
Instrukcje dla lokatorów i kampania Sanepidu
W trakcie inspekcji Sanepid nakazywał regularne przeglądy instalacji, monitorowanie temperatury wody oraz czyszczenie i dezynfekcję systemu. Zarządców budynków publicznych zobowiązano do ciągłej kontroli wewnętrznych instalacji i klimatyzacji. W mieszkaniach, lokatorów pouczano o konieczności usuwania kamienia z sit kranów oraz oczyszczania słuchawek prysznicowych w łazienkach. Właścicieli mieszkań informowano również o konieczności podniesienia temperatury w piecykach gazowych i elektrycznych.
Mimo że ognisko choroby legionistów w Rzeszowie zostało ugaszone, Sanepid nadal monitoruje pięć budynków, w których stwierdzono przekroczenia w próbkach wody. W jednym przypadku woda została pobrana, a Sanepid oczekuje na wyniki badań, podczas gdy w czterech budynkach trwają prace naprawcze.
W roku 2024 Sanepid planuje przeprowadzić kampanię edukacyjną, która będzie informować o potencjalnych źródłach zakażeń Legionellą oraz jak skutecznie zwalczać tę bakterię. Planuje także zmiany w metodzie badań próbek wody, aby skrócić czas oczekiwania na wyniki, który obecnie wynosi 12 dni.
Dodatkowo Sanepid zamierza zobowiązać zarządców budynków do opracowania harmonogramu prewencyjnej dezynfekcji instalacji wodociągowych, a w firmach wprowadzić procedury precyzyjnie określające, jak zapobiegać zakażeniom i jak skutecznie przeciwdziałać im.
Jak uniknąć zachorowania i zadbać o instalację wodną? Najważniejsza profilaktyka
W tym miejscu przypominamy, że zachorowania pozwala uniknąć skuteczna profilaktyka w utrzymywaniu norm mikrobiologicznych w instalacji wodnej. Jedną z najskuteczniejszych i najbezpieczniejszych metod jest instalacja generatora dwutlenku chloru.
Urządzenie zapewnia natychmiastową dezynfekcję wody pitnej i ciepłej wody użytkowe, automatycznie dozując dwutlenek chloru do instalacji wodnej. Efektem jest czysta i bezpieczna dla zdrowia woda.
